วิตามินในธรรมชาติ (Natural vitamins)

วิตามินคือสารอาหารขนาดเล็กที่ร่างกายต้องการเพียงเล็กน้อย แต่มีความจำเป็นต่อกระบวนการต่าง ๆ ภายในร่างกาย หน้าที่หลักของวิตามินได้แก่:

  1. เป็นตัวช่วยให้เอนไซม์ทำปฏิกิริยาทางเคมีในร่างกาย
  2. ทำหน้าที่ต้านอนุมูลอิสระที่เกิดขึ้นจากกระบวนการเผาผลาญในเซลล์ ซึ่งอนุมูลอิสระเหล่านี้อาจทำให้ DNA ผิดปกติ และส่งผลต่อการแบ่งตัวของเซลล์
  3. เป็นสารตั้งต้นในการสร้างฮอร์โมนบางชนิด

แม้จะมีบทบาทสำคัญ แต่ร่างกายต้องการวิตามินในปริมาณเพียงไมโครกรัมถึงมิลลิกรัมต่อวันเท่านั้น กระทรวงสาธารณสุขของไทยได้กำหนดปริมาณวิตามินที่ควรบริโภคต่อวันสำหรับคนไทยอายุ 6 ปีขึ้นไปไว้ ดังแสดงในภาพด้านล่าง

วิตามินส่วนใหญ่พบได้ในอาหารที่เราบริโภคทุกวัน โดยเฉพาะในผักและผลไม้ สำหรับวิตามินดี ร่างกายสามารถสังเคราะห์ได้เองที่ผิวหนังเมื่อได้รับแสงแดด ส่วนวิตามิน B3 (ไนอะซิน หรือ Niacin) ร่างกายสามารถสร้างได้จากกรดอะมิโนทริปโตเฟน (Tryptophan) และยังมีแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ที่ช่วยผลิตวิตามินบางชนิดด้วย ดังนั้น ถ้าเรารับประทานอาหารครบหมู่และไม่เลือกกินมากเกินไป โอกาสขาดวิตามินจะน้อยมาก

วิตามินแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มหลัก คือ

  • วิตามินที่ละลายในไขมัน ได้แก่ วิตามิน A, D, E และ K — สามารถสะสมในร่างกายได้ หากบริโภคมากเกินอาจเกิดพิษ โดยเฉพาะจากวิตามินในรูปเม็ดยา
  • วิตามินที่ละลายในน้ำ ได้แก่ วิตามินในกลุ่ม B และ C — แม้ไม่สะสมในร่างกาย แต่หากบริโภคในรูปเม็ดยาปริมาณสูงเป็นเวลานาน อาจเกิดผลข้างเคียงได้เช่นกัน

วิตามินที่ละลายในน้ำจำนวนมากจะสูญเสียระหว่างกระบวนการหุงต้ม โดยเฉพาะเมื่อเทน้ำทิ้ง เช่น การหุงข้าวแบบเช็ดน้ำ หรือการต้มผักแล้วเทน้ำออก ทางที่ดีควรเก็บน้ำเหล่านี้ไว้รับประทานพร้อมอาหารหรือใช้แทนน้ำดื่ม เพื่อรักษาปริมาณวิตามินไว้ให้ได้มากที่สุด

วิตามินหลายชนิดไวต่อแสง จึงควรเก็บอาหารไว้ในภาชนะทึบแสง ซึ่งเป็นหลักการถนอมอาหารที่ใช้กันอย่างแพร่หลาย เราจึงเห็นภาชนะบรรจุนม อาหารกระป๋อง หรือเม็ดยา มักอยู่ในบรรจุภัณฑ์ที่ทึบแสง

วิตามินในกลุ่ม B ส่วนใหญ่ทำหน้าที่เป็นโคเอนไซม์ (co-enzyme) ในเกือบทุกกระบวนการเคมีของร่างกาย และยังต้องทำงานร่วมกันอย่างเป็นระบบ หากร่างกายขาดวิตามิน B ตัวใดตัวหนึ่ง ก็มักส่งผลให้ขาดตัวอื่นร่วมด้วย

วิตามินเอ

วิตามินเอมี 2 รูป คือ retinol ซึ่งพบในผลิตภัณฑ์จากสัตว์ และ β-carotene ซึ่งพบในพืช ... อ่านต่อ

วิตามินดี

ร่างกายเราสร้างวิตามินดีได้เองที่ผิวหนังเมื่อโดนแสงแดด การได้รับแสงแดดจัด ๆ ครั้งละ ... อ่านต่อ

วิตามินอี

วิตามินอีเป็นชื่อรวมของกลุ่มของสารประกอบ tocopherols และ tocotrienols ซึ่งมี ... อ่านต่อ

วิตามินเค

วิตามินเคมีหลายรูป vitamin K1 พบมากในผักใบเขียว vitamin K2 พบมากใน ... อ่านต่อ

วิตามิน B1

โอกาสขาดวิตามิน B1 จะเพิ่มขึ้นถ้ารับประทานอาหารที่มีเอนไซม์ Thiaminase เช่น ... อ่านต่อ

วิตามิน B2

วิตามิน B2 องค์ประกอบของเอนไซม์ FMN และ FAD ที่ช่วยในขบวนการเผาผลาญ ... อ่านต่อ

วิตามิน B3

ปริมาณไนอะซินที่ต้องการแปรผันตามปริมาณพลังงานที่ต้องการเช่นเดียวกับไธอะมีน ... อ่านต่อ

วิตามิน B5

กรดแพนโทเธนิคเป็นสารตั้งต้นของ Coenzyme A ซึ่งจำเป็นในขบวนการสร้างและย่อย ... อ่านต่อ

วิตามิน B6

ไพริด็อกซีนเป็นเอนไซม์ร่วมที่สำคัญในขบวนการเผาผลาญอาหาร สลายไกลโคเจน ... อ่านต่อ

วิตามิน B7

ไบโอตินเป็นปัจจัยร่วมของเอนไซม์ที่ทำหน้าที่สร้างพลังงานในวัฏจักรเครบส์ ... อ่านต่อ

วิตามิน B9

โฟเลตเป็นสารตั้งต้นในขบวนการสร้าง DNA RNA และเม็ดเลือดแดง เป็นเอนไซม์ร่วม ... อ่านต่อ

วิตามิน B12

วิตามิน B12 เป็นสารอาหารชนิดเดียวที่ไม่มีในพืช เพราะมันถูกสร้างจากแบคทีเรีย ... อ่านต่อ

วิตามินซี

วิตามินซีมีคุณสมบัติต้านอนุมูลอิสระโดยตัวมันเอง และยังฟื้นฟูสารต้านอนุมูลอิสระตัวอื่น ... อ่านต่อ

บรรณานุกรม

  1. "Vitamins." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา British Nutrition Foundation. (30 มกราคม 2563).
  2. "Nutrition Requirements." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา British Nutrition Foundation. (30 มกราคม 2563).
  3. "Thai RDI." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา กระทรวงสาธารณสุข. (1 กุมภาพันธ์ 2563).