Apgar Score

Apgar score เป็นการประเมินสภาพทารกแรกเกิดอย่างรวดเร็วหลังคลอด เพื่อช่วยให้บุคลากรทางการแพทย์ทราบว่าทารกมีการปรับตัวต่อชีวิตนอกครรภ์ได้ดีเพียงใด การประเมินนี้ทำได้ง่าย ใช้เวลาไม่นาน และเป็นเครื่องมือพื้นฐานที่ใช้กันทั่วโลกในห้องคลอด

ประวัติการพัฒนา

Apgar score ถูกพัฒนาขึ้นในปี ค.ศ. 1952 โดย Dr. Virginia Apgar วิสัญญีแพทย์หญิงชาวอเมริกัน ซึ่งเห็นความสำคัญของการมีวิธีประเมินทารกแรกเกิดที่เป็นระบบ ชัดเจน และสามารถสื่อสารระหว่างบุคลากรทางการแพทย์ได้อย่างเข้าใจตรงกัน

ชื่อ “Apgar” ต่อมาถูกนำมาใช้เป็นตัวย่อช่วยจำ (mnemonic) ของเกณฑ์การประเมิน 5 ด้าน ได้แก่ Appearance, Pulse, Grimace, Activity และ Respiration ซึ่งช่วยให้แพทย์และพยาบาลจดจำและใช้งานได้ง่ายในสถานการณ์จริง

เกณฑ์การประเมิน (Criteria)

Apgar score ประเมินจาก 5 องค์ประกอบ โดยให้คะแนนแต่ละด้านตั้งแต่ 0–2 คะแนน รวมคะแนนเต็ม 10 คะแนน การประเมินมักทำที่ นาทีที่ 1 และนาทีที่ 5 หลังคลอด

องค์ประกอบ 0 คะแนน 1 คะแนน 2 คะแนน
Appearance
(สีผิว)		 ซีดหรือเขียวทั้งตัว ลำตัวชมพู แขนขาเขียว ชมพูทั้งตัว
Pulse
(ชีพจร)		 ไม่มีชีพจร < 100 ครั้ง/นาที ≥ 100 ครั้ง/นาที
Grimace
(การตอบสนองต่อสิ่งกระตุ้น)		 ไม่ตอบสนอง แสดงสีหน้าหรือขยับเล็กน้อย ร้องหรือดึงแขนขาแรง
Activity
(การเคลื่อนไหว/แรงตึงตัวของกล้ามเนื้อ)		 อ่อนปวกเปียก งอแขนขาเล็กน้อย เคลื่อนไหวดี แข็งแรง
Respiration
(การหายใจ)		 ไม่หายใจ หายใจช้า หรือร้องเบา ร้องเสียงดัง หายใจสม่ำเสมอ


การแปลผล (Interpretation)

การแปลผล Apgar score โดยทั่วไปสามารถอธิบายได้ดังนี้

  • 7–10 คะแนน : ทารกมีสภาพโดยรวมดี ปรับตัวได้เหมาะสม
  • 4–6 คะแนน : ทารกมีภาวะกดเล็กน้อยถึงปานกลาง ควรเฝ้าระวังและช่วยเหลือบางประการ
  • 0–3 คะแนน : ทารกอยู่ในภาวะวิกฤต ต้องได้รับการช่วยฟื้นคืนชีพอย่างเร่งด่วน

คะแนนที่นาทีที่ 5 มีความสำคัญเป็นพิเศษ เนื่องจากสะท้อนการตอบสนองของทารกต่อการดูแลหลังคลอด หากคะแนนยังต่ำ อาจจำเป็นต้องประเมินซ้ำในนาทีที่ 10 และติดตามอาการอย่างใกล้ชิด

ข้อจำกัดของ Apgar score

แม้ Apgar score จะเป็นเครื่องมือที่มีประโยชน์ แต่ก็มีข้อจำกัดที่ควรเข้าใจ ได้แก่

  • ไม่สามารถใช้ทำนายพัฒนาการระยะยาวหรือสติปัญญาของเด็กได้
  • อาจได้รับผลกระทบจากปัจจัยอื่น เช่น การคลอดก่อนกำหนด ยาที่มารดาได้รับ หรือความชำนาญของผู้ประเมิน
  • เป็นการประเมินสภาพ ณ ช่วงเวลาหนึ่ง ไม่ใช่การวินิจฉัยโรค

ดังนั้น Apgar score ควรถูกใช้เป็นส่วนหนึ่งของการประเมินโดยรวม ร่วมกับข้อมูลทางคลินิกอื่น ๆ ไม่ควรใช้เพียงอย่างเดียวในการตัดสินผลลัพธ์ระยะยาวของทารก

สรุป

Apgar score เป็นเครื่องมือพื้นฐานที่สำคัญในการดูแลทารกแรกเกิด ช่วยให้บุคลากรทางการแพทย์สามารถประเมินสภาพทารกได้อย่างรวดเร็ว เป็นระบบ และสื่อสารกันได้อย่างชัดเจน แม้จะมีข้อจำกัด แต่เมื่อใช้อย่างเหมาะสมร่วมกับการประเมินทางคลินิกอื่น ๆ Apgar score ยังคงมีบทบาทสำคัญในการดูแลทารกในช่วงนาทีแรกของชีวิต