ไอในทารก (Infant cough)

อาการไอในทารกเป็นปัญหาที่พบบ่อยในเวชปฏิบัติด้านกุมารเวชศาสตร์ โดยเฉพาะในช่วงวัยแรกเกิดถึงอายุ 1 ปี การไออาจเป็นกลไกป้องกันตามธรรมชาติของร่างกายเพื่อขับเสมหะ สิ่งระคายเคือง หรือเชื้อโรคออกจากทางเดินหายใจ อย่างไรก็ตาม ในทารกซึ่งมีทางเดินหายใจแคบและระบบภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์ อาการไออาจเป็นสัญญาณของโรคที่ต้องได้รับการประเมินอย่างเหมาะสม

สาเหตุของอาการไอในทารก

1. การติดเชื้อทางเดินหายใจส่วนบน
   เช่น หวัด (Common cold) เกิดจากไวรัส อาจมีน้ำมูก คัดจมูก จาม และไอเล็กน้อย
2. หลอดลมฝอยอักเสบ (Bronchiolitis)
   พบบ่อยในทารกอายุต่ำกว่า 1 ปี มักเกิดจาก RSV มีอาการไอ หายใจเร็ว หายใจมีเสียงหวีด
3. ปอดบวม (Pneumonia)
   อาจเกิดจากเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย ร่วมกับไข้สูง ซึม หายใจลำบาก
4. กรดไหลย้อนในทารก (Gastroesophageal reflux)
   กรดจากกระเพาะอาหารไหลย้อนขึ้นมาระคายเคืองทางเดินหายใจ ทำให้ไอเรื้อรังหรือไอหลังให้นม
5. สิ่งแปลกปลอมอุดกั้นทางเดินหายใจ
   อาจมีอาการไอเฉียบพลัน ไอรุนแรง หรือหายใจลำบากทันที
6. ภูมิแพ้หรือการระคายเคือง
   เช่น ฝุ่น ควันบุหรี่ กลิ่นฉุน ทำให้เกิดการไอเรื้อรัง
7. ไอกรน (Pertussis)
   พบได้ในทารกที่ยังไม่ได้รับวัคซีนครบ ไอเป็นชุดยาว อาจเขียวหรือหยุดหายใจ

จุดที่ควรพบทันทีแพทย์

• ไอร่วมกับหายใจลำบาก หายใจเร็ว หรือหายใจมีเสียงดัง
• มีอาการเขียวบริเวณริมฝีปากหรือใบหน้า
• ทารกดูดนมได้น้อยลงหรือไม่ดูดนม
• มีไข้สูง หรือไข้ในทารกอายุต่ำกว่า 3 เดือน
• ไอรุนแรงเป็นชุด หรือไอจนหยุดหายใจ
• สงสัยสำลักสิ่งแปลกปลอม
• อาการไม่ดีขึ้นหรือแย่ลงภายใน 2–3 วัน

แนวทางการวินิจฉัย

การวินิจฉัยอาการไอในทารกเริ่มจากการซักประวัติอย่างละเอียด เช่น ระยะเวลาที่ไอ ลักษณะของไอ การมีไข้ การดูดนม และประวัติการสัมผัสผู้ป่วย ร่วมกับการตรวจร่างกาย โดยเฉพาะระบบทางเดินหายใจ

ในบางกรณี แพทย์อาจพิจารณาการตรวจเพิ่มเติม ได้แก่

• เอกซเรย์ทรวงอก (Chest X-ray)
• การตรวจหาเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรีย
• การตรวจออกซิเจนในเลือด (Pulse oximetry)

แนวทางการรักษา

การรักษาตามสาเหตุ

• การติดเชื้อไวรัส: ให้การรักษาประคับประคองเป็นหลัก
• การติดเชื้อแบคทีเรีย: ให้ยาปฏิชีวนะตามดุลยพินิจของแพทย์
• หลอดลมฝอยอักเสบ: ดูแลทางเดินหายใจ ให้สารน้ำ และออกซิเจนหากจำเป็น
• กรดไหลย้อน: ปรับท่าการให้นม และพิจารณาการรักษาเฉพาะราย

วิธีบรรเทาอาการที่บ้าน

• ให้นมบ่อยครั้งในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อป้องกันภาวะขาดน้ำ
• ดูดน้ำมูกด้วยลูกยางหรือเครื่องดูดน้ำมูกก่อนให้นม
• จัดท่านอนให้ศีรษะสูงเล็กน้อย (ตามความเหมาะสมและปลอดภัย)
• ดูแลอากาศให้ชื้นพอเหมาะ หลีกเลี่ยงอากาศแห้ง
• หลีกเลี่ยงควันบุหรี่ ฝุ่น และสิ่งระคายเคือง

หมายเหตุ: ไม่ควรให้ยาน้ำแก้ไอในทารกโดยไม่ได้รับคำแนะนำจากแพทย์ เนื่องจากอาจเกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย

สรุป

อาการไอในทารกอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ ตั้งแต่การติดเชื้อทางเดินหายใจทั่วไป ไปจนถึงภาวะที่รุนแรงและต้องการการรักษาอย่างเร่งด่วน การสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด การรู้จักสัญญาณอันตราย และการพบทันทีแพทย์เมื่อมีข้อสงสัย เป็นหัวใจสำคัญในการดูแลทารกให้ปลอดภัยและมีสุขภาพที่ดี