ปรสิต

ปรสิต หมายถึง สิ่งมีชีวิตที่ต้องพึ่งพาโฮสต์เพื่อใช้เป็นที่อยู่อาศัยและแหล่งอาหาร โดยไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อโฮสต์เลย (ในความเป็นจริง ไวรัสก็จัดเป็นปรสิตชนิดหนึ่ง แต่ไม่สามารถนับเป็นสัตว์ได้โดยตรง) ปรสิตที่พบในคนแบ่งออกเป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ ปรสิตที่อาศัยอยู่นอกร่างกาย เช่น ตัวหิด เหา และโลน และปรสิตที่อาศัยอยู่ภายในร่างกาย เช่น หนอนพยาธิ และโปรโตซัว

ตัวหิด เหา และโลน

จัดเป็นแมลงที่ดูดเลือดเป็นอาหาร ทำให้เกิดอาการคันและรอยโรคตามผิวหนัง บางชนิดยังทำหน้าที่เป็นพาหะนำโรคอื่น ๆ เข้าสู่ร่างกายได้ด้วย

หนอนพยาธิ

หนอนพยาธิเป็นสัตว์หลายเซลล์ มีขนาดใหญ่ ตัวเต็มวัยสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า โดยปกติสามารถดำรงชีวิตอิสระในดินหรือแหล่งน้ำธรรมชาติ แต่เมื่อถูกกินโดยสัตว์อื่นก็ยังเจริญเติบโตต่อไปได้ หนอนพยาธิแต่ละชนิดมีวงจรชีวิตที่แตกต่างกัน และมักต้องผ่านโฮสต์หลายชนิดกว่าจะครบวงจร คนติดเชื้อได้จากการรับประทานอาหารสุก ๆ ดิบ ๆ ดื่มน้ำที่ปนเปื้อน หรือการหยิบจับสิ่งสกปรกแล้วนำมือเข้าปากโดยไม่ล้างมือก่อน

ภูมิคุ้มกันของร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นเม็ดเลือดขาว แอนติบอดี หรือกรดในกระเพาะอาหาร มักไม่สามารถทำลายหนอนพยาธิได้ทั้งหมด อย่างไรก็ตาม หนอนพยาธิสามารถถูกทำลายได้ง่ายด้วยความร้อน ดังนั้น การป้องกันที่ดีที่สุดคือการรับประทานอาหารที่ปรุงสุกสะอาดและรักษาสุขอนามัยในการรับประทานอาหาร

โปรโตซัว

โปรโตซัวเป็นสัตว์เซลล์เดียว ขนาดเล็กกว่าหนอนพยาธิ แม้ตัวเต็มวัยก็ยังต้องดูด้วยกล้องจุลทรรศน์ สามารถดำรงชีวิตอิสระในธรรมชาติหรือเป็นปรสิตในสัตว์อื่น โปรโตซัวแต่ละชนิดมีวงจรชีวิตและระยะการเจริญเติบโตแตกต่างกัน หลายชนิดอาศัยอยู่ในโฮสต์หลายชนิดเช่นเดียวกับหนอนพยาธิ

เส้นทางการติดต่อมาสู่คนมีหลายแบบ ไม่ได้จำกัดเพียงการปนเปื้อนทางปาก เช่น มาลาเรียและลิชมาเนียที่ติดต่อผ่านยุงหรือริ้นฝอยทรายเมื่อกัดคน ส่วนเชื้อ Trichomonas ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ ดังนั้น แม้การรักษาสุขอนามัยทั่วไปจะช่วยลดความเสี่ยงได้บางส่วน แต่ไม่สามารถป้องกันโรคติดเชื้อโปรโตซัวได้ทั้งหมด อย่างไรก็ตาม โรคติดเชื้อโปรโตซัวไม่แพร่กระจายง่ายเหมือนไวรัส

สรุป

ปรสิตเป็นสิ่งมีชีวิตที่ต้องพึ่งพาโฮสต์เพื่อความอยู่รอด โดยแบ่งออกเป็นปรสิตภายนอกร่างกาย เช่น ตัวหิด เหา และโลน และปรสิตภายในร่างกาย เช่น หนอนพยาธิและโปรโตซัว ซึ่งแต่ละกลุ่มมีวิธีการติดต่อและก่อโรคแตกต่างกัน การป้องกันที่สำคัญคือการรักษาสุขอนามัย รับประทานอาหารที่ปรุงสุกสะอาด ดื่มน้ำสะอาด และหลีกเลี่ยงปัจจัยเสี่ยง เช่น การสัมผัสแมลงพาหะหรือการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกัน แม้ปรสิตบางชนิดไม่แพร่ต่อง่าย แต่หากติดเชื้ออาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพอย่างรุนแรงได้