โรคคออักเสบจากไวรัส (Viral pharyngitis)

โรคคออักเสบจากไวรัสเป็นภาวะที่พบได้บ่อย มักเกิดร่วมกับอาการหวัดทั่วไป โดยไม่จำเป็นต้องใช้ยาปฏิชีวนะ (ซึ่งใช้เฉพาะกับการติดเชื้อแบคทีเรีย) โรคมักหายได้เองภายใน 1 สัปดาห์ ไวรัสที่เป็นสาเหตุได้แก่ rhinovirus, coronavirus, adenovirus, parainfluenza, influenza, coxsackie A, herpes simplex, Epstein-Barr virus (EBV) และ cytomegalovirus (CMV)

อาการและการวินิจฉัย

• อาการที่บ่งชี้ว่าเป็นคออักเสบจากไวรัส ได้แก่
  1. มีอาการเจ็บคอร่วมกับอาการหวัด เช่น น้ำมูกไหล จาม คัดจมูก มีไข้ ปวดเมื่อยตามตัว หรือไอ อาการเจ็บคอมักไม่รุนแรงและเป็นอยู่ไม่เกิน 4 วัน เมื่อตรวจภายในพบเพียงคอแดงเล็กน้อย ไม่พบจุดขาวที่ทอนซิล
  2. อาการครบองค์สามของเชื้อ adenovirus ได้แก่ ไข้ คออักเสบ และเยื่อบุตาอักเสบ มักพบในเด็กและวัยรุ่น โดยเฉพาะผู้ที่ติดเชื้อมาจากการว่ายน้ำในสระ ผู้ป่วยจะมี ไข้สูง เจ็บคอ และตาแดง โรคนี้มักหายได้เองใน 3-5 วัน
  3. พบตุ่มน้ำใสเล็ก ๆ ที่ริมฝีปาก เพดานอ่อน หรือผนังคอ ร่วมกับอาการเจ็บคอเวลากลืน สาเหตุคือ Herpes simplex virus type 1 ตุ่มน้ำเหล่านี้จะเปลี่ยนเป็นขุ่น คล้ายมีหนอง ก่อนแตกออกกลายเป็นแผลตื้นและตกสะเก็ด อาการไม่รุนแรงแต่ใช้เวลาประมาณ 10-14 วันจึงหาย นอกจากนี้ ไวรัส Coxsackie A ก็ทำให้เกิดตุ่มน้ำที่เพดานอ่อนและลิ้นไก่ได้คล้ายกัน โดยเริ่มจากตุ่มแดงกลายเป็นตุ่มน้ำแล้วแตกเป็นแผล แต่ไม่ตกสะเก็ด อาการมักอยู่ราว 1 สัปดาห์
  4. ตรวจเลือดแล้วเปอร์เซ็นต์ของนิวโตรฟิลไม่เกิน 80%
• อาการที่บ่งชี้ว่าอาจเป็น คออักเสบจากแบคทีเรีย ซึ่งควรพิจารณาให้ยาปฏิชีวนะ ได้แก่
  1. เจ็บคอร่วมกับกลืนลำบาก
  2. พบจุดหรือแผ่นขาวที่ทอนซิลหรือคอหอย
  3. มีไข้สูง คอแดงจัดตั้งแต่ 1-2 วันแรก ซึ่งมักเกิดจากเชื้อ Streptococcus pyogenes
  4. ตรวจเลือดแล้วพบจำนวนนิวโตรฟิลเกิน 80%

การตรวจทางซีโรโลยีหรือการเพาะเชื้อจากคอ ควรทำเฉพาะในรายที่สงสัยคออักเสบจากเชื้อแบคทีเรียเท่านั้น ไม่ควรทำทุกราย เนื่องจากมีค่าใช้จ่ายสูง ใช้เวลารอผลนาน 3-7 วัน และไม่ช่วยให้การรักษาเร็วขึ้น

การรักษา

โรคคออักเสบจากไวรัสรักษาแบบประคับประคองตามอาการ ได้แก่

• ดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อป้องกันการขาดน้ำจากภาวะไข้
• รับประทานอาหารอ่อน กลืนง่าย
• ให้ยาลดไข้หรือยาแก้ปวด หากเช็ดตัวแล้วไข้ยังไม่ลด

พยากรณ์โรค

โรคคออักเสบจากไวรัสส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรงและสามารถหายได้เองภายใน 1 สัปดาห์ ผู้ป่วยมักฟื้นตัวได้โดยไม่ทิ้งภาวะแทรกซ้อน แต่ในบางรายที่มีภูมิคุ้มกันต่ำอาจมีการติดเชื้อซ้อน เช่น การติดเชื้อแบคทีเรียในคอหรือทางเดินหายใจ

การป้องกัน

• รักษาสุขอนามัย เช่น ล้างมือบ่อย ๆ
• หลีกเลี่ยงการใช้แก้วน้ำ ช้อน หรือสิ่งของร่วมกับผู้อื่น
• หลีกเลี่ยงการใกล้ชิดกับผู้ที่มีอาการหวัดหรือคออักเสบ
• ดูแลสุขภาพให้แข็งแรง พักผ่อนเพียงพอ และรับประทานอาหารที่มีประโยชน์

สรุป

โรคคออักเสบจากไวรัสเป็นโรคที่พบได้บ่อย มักเกิดร่วมกับอาการหวัดทั่วไป และหายได้เองโดยไม่ต้องใช้ยาปฏิชีวนะ การวินิจฉัยอาศัยอาการทางคลินิกเป็นหลัก การรักษามุ่งเน้นที่การบรรเทาอาการและการดูแลร่างกายให้แข็งแรง การป้องกันสามารถทำได้โดยการรักษาสุขอนามัยและหลีกเลี่ยงการแพร่กระจายเชื้อ หากผู้ป่วยมีอาการรุนแรงหรือมีข้อบ่งชี้ว่าอาจเป็นคออักเสบจากแบคทีเรีย ควรรีบพบแพทย์เพื่อพิจารณาการรักษาที่เหมาะสม