ยาต้านค็อกส์ทู (COX-2 inhibitors, coxibs)

ยาต้านค็อกส์ทูก็คือยากลุ่มเอ็นเสดที่ออกฤทธิ์ยับยั้งเฉพาะเอ็นไซม์ไซโคลออกซิเจเนส-2 (COX-2) ซึ่งเดิมทีนักวิทยาศาสตร์เคยเข้าใจว่ามันมีเฉพาะที่เวลาที่มีการอักเสบของเนื้อเยื่อเกิดขึ้น การสร้างยาที่ยับยั้งเฉพาะเอ็นไซม์ตัวนี้ทำให้ตัดปัญหาผลข้างเคียงต่อระบบทางเดินอาหารที่พบบ่อยมากสำหรับยากลุ่มเอ็นเสดออกไปได้ แต่ภายหลังกลับพบว่าเอ็นไซม์ COX-2 นี้มีอยู่ตามปกติที่ผนังหลอดเลือดและที่ไต ทำหน้าที่สร้าง Prostacyclin (PGI₂) เพื่อขยายหลอดเลือด และ Thromboxane (TXA₂) เพื่อกระตุ้นให้เกล็ดเลือดเกาะกลุ่มกันเวลามีเลือดรั่วซึมออกมาจากผนังแม้ไม่มีภาวะอักเสบเกิดขึ้น การใช้ยาที่ยับยั้งเอ็นไซม์ COX-2 ขาเดียว จึงทำให้หลอดเลือดขาด PGI₂ แต่มี TXA₂ เพิ่มขึ้น ผลคือหลอดเลือดไม่ขยายและเกล็ดเลือดเข้ามารวมตัวกันมากขึ้น เลือดจึงผ่านไปเลี้ยงอวัยวะสำคัญไม่ได้ อุบัติการณ์ของกล้ามเนื้อหัวใจตายและหลอดเลือดสมองอุดตันเพิ่มขึ้นมากในผู้ป่วยที่ใช้ยากลุ่มนี้ ยาหลายตัวได้ถูกถอนทะเบียนยาไปแล้ว เท่าที่ทราบในปัจจุบันประเทศไทยเหลือเพียง Celecoxib (Celebrex®) และ Etoricoxib (Arcoxia®) แต่ก็ถูกจับตามองผลข้างเคียงต่อระบบหัวใจและหลอดเลือดอย่างใกล้ชิด

การใช้ยาต้านค็อกส์ทูที่เหมาะสม

แม้ยากลุ่มนี้จะมีผลข้างเคียงที่ร้ายแรง แต่หากเลือกใช้อย่างเหมาะสมก็จะมีประโยชน์ โดยเฉพาะใช้เพื่อลดอาการปวดในระยะสั้น ๆ, ใช้รักษาโรคข้ออักเสบในผู้ที่มีความเสี่ยงต่อผลข้างเคียงของระบบทางเดินอาหาร, และงดใช้ยากลุ่มนี้กับผู้ที่โรคของหลอดเลือดอยู่แล้วหรือมีความเสี่ยงต่อโรคหัวใจและหลอดเลือด (ซึ่งได้แก่ผู้ที่สูบบุหรี่, มีโรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน, มีไขมันในเลือดสูง, มีขาบวม, อ้วน, ผู้สูงอายุ, มีญาติสายตรงเป็นโรคเส้นเลือดตีบหรืออุดตัน)

ยากลุ่มนี้มีราคาแพงและมีผลข้างเคียงมากเกินกว่าจะใช้สำหรับลดไข้

ข้อบ่งใช้อื่น ๆ ที่กำลังอยู่ในการศึกษาวิจัย เช่น ใช้ต้านเนื้องอกและมะเร็ง ใช้รักษาโรคซึมเศร้าและจิตเภท เหล่านี้ยังไม่ได้บทสรุป

ผลข้างเคียง พิษของยา และข้อควรระวัง

นอกจากยาต้านค็อกส์ทูจะส่งผลให้เกิดหลอดเลือดอุดตันเพิ่มขึ้นแล้ว ยายังไม่มีการรับรองให้ใช้กับเด็กอายุต่ำกว่า 16 ปี หญิงมีครรภ์ หญิงที่อยู่ในช่วงให้นมบุตร

ผลข้างเคียงที่พบบ่อยของยากลุ่มนี้ได้แก่

• อาการแพ้ เช่น ผื่นขึ้น หน้าบวม ตัวบวม หายใจลำบาก ไอ
• ความดันโลหิตสูง เจ็บหน้าอก อ่อนเพลีย
• ปวดศีรษะ วิงเวียน สับสน ซึมเศร้า ง่วงนอนหรือนอนไม่หลับ
• ปากแห้ง การรับรสชาติอาหารเปลี่ยนไป ช่องปากเป็นแผล
• ท้องอืด ปวดท้อง ท้องเสีย
• มีรอยจ้ำเลือดฟกช้ำโดยไม่ทราบสาเหตุ

ยาต้านค็อกส์ทู

• ไม่ควรใช้ร่วมกับยากลุ่มเอ็นเสดตัวอื่น เพราะจะเพิ่มผลข้างเคียงตามระบบของยากลุ่มนี้
• ไม่ควรใช้ร่วมกับยา Warfarin, Digoxin, Lithium, Methotrexate เพราะจะทำให้ฤทธิ์ของยาเหล่านี้เพิ่มขึ้น (ยาเหล่านี้มีช่วงของการรักษาแคบอยู่แล้ว สูงไปนิดก็จะกลายเป็นพิษ)
• ไม่ควรใช้ร่วมกับยาที่อาจทำให้เกิดความดันโลหิตสูงอื่น เช่น ยาคุมกำเนิด ยาสเตียรอยด์