ภาวะอาหารเป็นพิษจากเชื้อแบคทีเรียรุกล้ำลำไส้

แบคทีเรียพวกนี้เมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้วจะแทรกซึมเข้าเซลล์บุผิวของลำไส้เล็กส่วนปลายและลำไส้ใหญ่ แบ่งตัวเพิ่มจำนวนในเยื่อบุลำไส้ ทำให้เนื้อเยื่อของลำไส้อักเสบ เกิดแผล และสูญเสียน้ำในทางเดินอาหาร ระยะฟักตัวมักนานเกิน 12 ชั่วโมง ผู้ป่วยมักมีไข้และอาการปวดท้องร่วมด้วย การตรวจอุจจาระที่ถ่ายออกมาจะพบเม็ดเลือดแดงและเม็ดเลือดขาว มากบ้างน้อยบ้างตามความรุนแรงของโรค สำหรับเชื้อตัวสำคัญในกลุ่มนี้คือ Shigella ได้กล่าวไว้ต่างหากในโรคบิดไม่มีตัวแล้ว

ภาวะอาหารเป็นพิษจากเชื้อ Salmonella

ปกติเชื้อซัลโมเนลล่าจะอยู่ในอุจจาระ เมื่อปนมาในอาหารและเข้าปากจะทำให้เกิดอาการท้องเดินภายใน 36 ชั่วโมง อาการไข้ อาเจียน ปวดท้อง เกิดร่วมด้วยบ่อย อุจจาระมักมีเลือดปนด้วย ส่วนใหญ่อาการจะหายเองใน 1-5 วัน การรักษาที่สำคัญคือการดื่มน้ำและเกลือแร่ชดเชยให้ทันกับปริมาณที่ถ่ายออกไป อาจใช้ยาบรรเทาอาการอาเจียนและยาแก้ปวดท้องถ้ามีอาการมาก ยาปฏิชีวนะอาจยังไม่จำเป็นในช่วงแรก ยกเว้นในรายที่มีไข้หนาวสั่น เมื่อท้องเดินและอาเจียนหยุดแล้วไข้ควรลด ถ้ายังมีไข้อยู่ให้นึกถึงภาวะโลหิตเป็นพิษจากเชื้อซัลโมเนลล่า ซึ่งจำเป็นต้องได้รับยาปฏิชีวนะ

การวินิจฉัยโรคต้องเพาะเชื้อซัลโมเนลล่าขึ้นจากอุจจาระหรือจากเลือด

ภาวะอาหารเป็นพิษจากเชื้อ Escherichia coli

ปกติเชื้อ E. coli จะเป็นแบคทีเรียที่อยู่ประจำในลำไส้ของคน เมื่อปนมาในอาหาร จะทำให้เกิดอาการท้องเดินได้ 2 แบบ คือ แบบที่ตัวเชื้อรุกล้ำเยื่อบุลำไส้ กับแบบที่ตัวเชื้อสร้างสารพิษภายในลำไส้ แบบที่ตัวเชื้อรุกล้ำเยื่อบุลำไส้นี้พบได้น้อยมาก อาการจะคล้ายกับโรคบิดไม่มีตัว คือมีไข้ ปวดท้อง และถ่ายเป็นมูกเลือด แต่ระยะฟักตัวจะสั้นกว่าโรคบิดไม่มีตัว อาการมักเกิดภายใน 24 ชั่วโมง

การวินิจฉัยต้องเพาะเชื้ออีโคไลได้จากในอุจจาระ การรักษาหลักคือการดื่มน้ำผสมเกลือแร่ ในกรณีที่ถ่ายเป็นมูกเลือด มีไข้ หรือเกิน 3 วันแล้วยังไม่หาย แล้วผลการเพาะเชื้อกลับมาว่าเป็น E. coli อาจกินยานีโอมัยซินเพื่อช่วยกำจัดเชื้อให้เร็วขึ้น

ภาวะอาหารเป็นพิษจากเชื้อ Vibrio parahaemolyticus

เชื้อนี้มักพบในอาหารทะเล เช่น ปลา ปู กุ้ง หอย ในบางครั้งแม้จะทำให้สุกแล้วก็อาจวางปะปนกับที่ยังไม่สุก ทำให้เชื้อผ่านจากอาหารดิบไปยังอาหารสุกได้ ภาวะท้องร่วงชนิดนี้พบบ่อยมากในประเทศญี่ปุ่น เพราะคนญี่ปุ่นชอบรับประทานปลาดิบ ประมาณครึ่งหนึ่งของภาวะท้องร่วงเฉียบพลันในประเทศญี่ปุ่นเกิดจากแบคทีเรียชนิดนี้

ลักษณะเฉพาะของโรคคือ อุจจาระเหลวเป็นน้ำและมีกลิ่นเหม็นมากเหมือนหัวกุ้งเน่า อาการจะเกิดขึ้นภายใน 24 ชั่วโมงหลังทานอาหารทะเลที่ปนเปื้อนเชื้อ V. haemolyticus ผู้ป่วยจะเกิดอาการท้องร่วงอย่างรุนแรง บางรายอุจจาระอาจมีมูกเลือดปน ประมาณครึ่งหนึ่งของผู้ป่วยมีอาการปวดท้อง อาเจียน และมีไข้ร่วมด้วย อาการจะทุเลาได้เองโดยไม่ต้องใช้ยาปฏิชีวนะ ส่วนใหญ่จะหายภายใน 5 วัน แต่อาจจะอ่อนเพลียต่อไปอีกหลายวัน

การวินิจฉัยอาศัยประวัติและอาการแสดงเป็นหลัก การเพาะเชื้อจากอุจจาระใช้เวลา 3 วัน ส่วนใหญ่อาการจะทุเลาลงแล้วเมื่อผลออก การรักษาที่สำคัญคือการดื่มน้ำผสมเกลือแร่เข้าไปชดเชยให้ทันกับที่ออกมา

ภาวะอาหารเป็นพิษจากเชื้อ Campylobacter jejuni

เชื้อนี้จะอยู่ในลำไส้ของสัตว์หลายชนิดโดยเฉพาะสัตว์ปีก นอกจากนั้นยังอยู่ในนมวัว การรับประทานเครื่องในสัตว์หรือนมที่ไม่ได้ผ่านความร้อนที่นานพออาจทำให้ติดโรคได้ อาการจะเกิดหลังรับเชื้อเข้าไปประมาณ 3-5 วัน เริ่มด้วยมีไข้สูง ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ จากนั้นจะปวดมวนท้องรอบ ๆ สะดือ และปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ จนมีถ่ายเหลว ส่วนใหญ่อาการปวดท้องจะเด่นมากจนต้องไปพบแพทย์ หลังจากถ่ายออกหมดแล้วไข้จะลด อาการต่าง ๆ จะหายไปใน 2-3 ชั่วโมง ถึง 2-3 วัน หากอาการเป็นนานเกิน 3 วันควรรับประทานยาปฏิชีวนะด้วย

ภาวะอาหารเป็นพิษจากเชื้อ Yersinia enterocolitica

เชื้อนี้จะอยู่ในอุจจาระของสัตว์หลายชนิด ทั้งสัตว์บก สัตว์ปีก และสัตว์น้ำ ติดต่อสู่คนทางอาหารและน้ำดื่มที่มีเชื้อนี้ปน ระยะฟักตัวของโรคนานกว่าแบคทีเรียชนิดอื่น ๆ คือประมาณ 4-7 วัน อาการจะมีไข้ ปวดท้อง และถ่ายเป็นมูกเลือด บางรายอาจเป็นนานกว่า 7 วัน วินิจฉัยได้จากการเพาะเชื้อขึ้นในอุจจาระ ในรายที่เป็นนานเกิน 3 วันควรได้รับยาปฏิชีวนะรับประทานด้วย