โรคพยาธิท็อกโซคาร่า (Toxocariasis)

โรคนี้เกิดจากหนอนพยาธิตัวกลมของสุนัขและแมวในจีนัส Toxocara ไข่ของพยาธิจะออกมาพร้อมกับอุจจาระของสุนัขและแมว ปนเปื้อนอยู่ตามพื้นดิน สนามหญ้า คนอาจกินไข่พยาธิเข้าไปโดยบังเอิญ พยาธิตัวอ่อนจะฟักในลำไส้และไชผ่านผนังลำไส้ เดินทางไปตามอวัยวะต่าง ๆ แต่จะไม่เจริญเติบโตเป็นตัวเต็มวัยในร่างกายมนุษย์ เนื่องจากคนไม่ใช่โฮสต์ตามธรรมชาติ พยาธิตัวอ่อนจะค่อย ๆ ตายไปเอง ซึ่งอาจใช้เวลาหลายเดือน

อาการของโรค

ผู้ป่วยส่วนหนึ่งจะไม่มีอาการ เพียงตรวจพบจำนวนอีโอซิโนฟิลสูงในเลือดเท่านั้น (ผลตรวจอาจรายงานอยู่ในผลการตรวจร่างกายประจำปี)

ในรายที่มีอาการจะพบ มีไข้ อ่อนเพลีย เบื่ออาหาร ปวดตามกล้ามเนื้อและข้อ ปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียนไอ และเจ็บหน้าอก หากพยาธิเข้าสู่สมอง อาจทำให้ปวดศีรษะ ซึม ชัก หรือเป็นอัมพาตได้ อย่างไรก็ตามอาการโดยทั่วไปไม่รุนแรงมาก อัตราการเสียชีวิตต่ำ แต่อาการบางรายอาจคงอยู่นานถึง 2 ปี

การวินิจฉัย

ต้องอาศัยผลการตรวจเลือดหาอีโอซิโนฟิล และผลการตรวจทางซีโรโลยี่ประกอบ การวินิจฉัยตัวพยาธิแน่นอนต้องพบตัวอ่อนของพยาธิในอวัยวะที่มันอยู่ ซึ่งอาจทำได้ยาก

การรักษา

ปัจจุบันยังไม่มียาที่ออกฤทธิ์ฆ่าพยาธิชนิดนี้โดยตรง การรักษาส่วนใหญ่จึงเป็นแบบประคับประคอง แพทย์อาจใช้ยา Diethylcarbamazine (Hetrazan) เพื่อลดอาการร่วมกับการดูแลตามอาการ อาการของผู้ป่วยมักจะค่อย ๆ ดีขึ้นเองตามธรรมชาติ

การป้องกัน

การป้องกันไม่ให้ติดโรคนี้เป็นวิธีที่ดีที่สุด โดยให้ยาถ่ายพยาธิแก่สัตว์เลื้ยงสม่ำเสมอ ล้างมือก่อนรับประทานอาหารทุกครั้งและหลังการเล่นบนพื้นดิน ล้างของที่ตกพื้นให้สะอาดก่อนเก็บเข้าที่เสมอ

สรุป

โรคพยาธิท็อกโซคาร่าเป็นโรคที่เกิดจากการติดพยาธิตัวกลมจากสุนัขและแมว แม้อาการส่วนใหญ่ไม่รุนแรงและหายได้เอง แต่บางรายอาจมีอาการเรื้อรังยาวนาน การวินิจฉัยจำเป็นต้องอาศัยการตรวจทางห้องปฏิบัติการ และยังไม่มียาที่ฆ่าพยาธิได้โดยตรง ดังนั้นการป้องกันโดยการดูแลสัตว์เลี้ยงให้สะอาด รับประทานอาหารที่ถูกสุขลักษณะ และล้างมือบ่อย ๆ จึงเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการลดความเสี่ยงต่อการติดโรคนี้