โรคท็อกโซพลาสโมสิสแต่กำเนิด (Congenital toxoplasmosis)

• ถ้ามารดาได้รับเชื้อ T. gondii ในระหว่างที่ตั้งครรภ์ได้ 7-9 เดือน ทารกที่เกิดมาจะเป็นท็อกโซพล้าสโมสิสแต่กำเนิดร้อยละ 89 หากมารดาไม่ได้รับยารักษา และร้อยละ 59 หากมารดาได้รับยารักษา
• ถ้ามารดาได้รับเชื้อในระหว่างที่ตั้งครรภ์ได้ 4-6 เดือน ทารกที่เกิดมาจะเป็นท็อกโซพล้าสโมสิสแต่กำเนิดร้อยละ 74 หากมารดาไม่ได้รับยารักษา และร้อยละ 21 หากมารดาได้รับยารักษา
• ถ้ามารดาได้รับเชื้อในระหว่างที่ตั้งครรภ์ได้ 1-3 เดือน ทารกที่เกิดมาจะเป็นโรคนี้ได้ร้อยละ 14 แต่ทารกจะแสดงอาการของโรคอย่างรุนแรง ทำให้เกิดการแท้ง เกิดก่อนกำหนด หรือตายคลอดได้มาก
• แต่ถ้ามารดาเป็นโรคท็อกโซพล้าสโมสิสมาก่อนที่จะตั้งครรภ์ ยังไม่พบว่าทารกที่เกิดป่วยเป็นโรคนี้เลย

อาการของโรค

อาการเริ่มเกิดตั้งแต่หลังคลอดไปจนถึงวัยรุ่น ส่วนใหญ่จะเป็นอาการทางตาและทางสมอง เช่น chorioretinitis ลูกตาเล็ก ตาเป็นต้อกระจกและต้อหิน (มักเป็นทั้งสองข้าง) กลัวแสง กะโหลกศีรษะเล็ก พัฒนาการช้า ปัญญาอ่อน อาจมีภาวะหินปูนจับในกะโหลกศีรษะ ทำให้เกิดมีน้ำคั่งในช่องสมอง (hydrocephalus) เด็กจะหัวโต ตาเหล่ อาเจียน นอกจากนั้นอาจมีผื่นตามผิวหนัง ตัวซีด เหลือง หรืออาจมีจุดเลือดออกเล็ก ๆ ตามแขนขาจากการที่มีเกร็ดเลือดต่ำ

ถ้าอาการเกิดหลังคลอดไม่นาน จะมีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงเสมอ ถ้าอาการเกิดช้าออกไป ความพิการจะลดน้อยลง

การวินิจฉัย

การตรวจทางซีโรโลยี่ในทารกจะแปลผลได้ยากมาก เพราะ IgG toxoplasma antibody ของมารดาจะผ่านรกเข้าไปยังทารกในครรภ์ได้โดยที่ทารกนั้นไม่ได้เป็นโรคนี้ และอาจอยู่ในทารกแรกเกิดได้ถึงอายุ 1 ขวบ ดังนั้นการวินิจฉัยต้องเจาะเลือดทุกเดือน ดูระดับไตเต้อร์ที่สูงขึ้นอย่างสม่ำเสมอ หรือหาเป็น IgM antibody แทน และควรหา IgM antibody ในน้ำไขสันหลังด้วย การหาแอนติเจ้นของท็อกโซพล้าสมาในการติดเชื้อแต่กำเนิดจะให้ผลหลังเด็กอายุ 2 เดือนขึ้นไป

การรักษา

จากผลการรักษาในหญิงมีครรภ์ที่ได้รับเชื้อนี้อย่างเฉียบพลันจะไม่สามารถกำจัดการเกิดโรคนี้ในทารกได้หมด แต่จะช่วยลดอุบัติการของโรคนี้ในทารกได้

ในทารกที่แสดงอาการทันทีหลังคลอดควรเริ่มให้การรักาาดดยทันที ไม่ต้องรอผลการตรวจเลือด ในรายที่ยังไม่แสดงอาการและมารดามีไตเตอร์ที่ไม่สูงนักควรให้ Spiramycin อย่างเดียวแล้วรอผลตรวจทางห้องปฏิบัติการ หากมารดามีไตเตอร์สูงหรือได้รับเชื้อระหว่างเดือนที่ 7-9 ควรให้ Pyrimethamine กับ Sulfadiazine 21 วัน ตามด้วย Spiramycin แล้วรอผลการตรวจ

การป้องกัน

การป้องกันเป็นสิ่งสำคัญที่สุดในหญิงมีครรภ์ ควรเลี่ยงการกินเนื้อสัตว์สุก ๆ ดิบ เลี่ยงการสัมผัสกับอุจจาระแมว ล้างมือทุกครั้งก่อนทานอาหาร และดื่มน้ำที่แน่ใจว่าสะอาด หากไม่แน่ใจควรต้มให้เดือดประมาณ 3 นาที