โรคทริฆิโนสิส (Trichinosis)

โรคนี้เกิดจากพยาธิตัวกลมขนาดเล็กยาวเพียง 1-4 มม. ชื่อ Trichinella spiralis อาศัยอยู่ในกล้ามเนื้อของคนและสัตว์หลายชนิด คนติดโรคโดยการรับประทานเนื้อหมู หนู หรือหมาไนที่มีซิสต์ของพยาธินี้อยู่โดยไม่ได้ทำให้สุก เช่น ลาบ แหนม เมื่อคนกินเข้าไป พยาธิตัวอ่อนจะออกมาจากซิสต์ เจริญเป็นตัวแก่อย่างรวดเร็วภายใน 7-10 วัน ตัวแก่อาศัยอยู่ในเยื่อบุของลำไส้เล้กส่วนต้น ตัวเมียออกลูกเป็นตัวอ่อน (larva) ซึ่งจะไชเข้ากระแสเลือด และเข้าไปขดอยู่ในกล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อที่พยาธิชอบมากที่สุดคือกล้ามเนื้อกระบังลม ต่อมาตัวอ่อนจะกลายเป็นซิสต์ ถ้าซิสต์ไม่ถูกโฮ้สท์ตัวใหม่กินก็จะมีหินปูนมาจับ และจะค่อย ๆ ตายไป พยาธิตัวแก่มีชีวิตอยู่ได้ประมาณ 1-4 เดือน ตัวเมียตัวหนึ่งออกลูกได้ 1,000-1,500 ตัว

อาการของโรค

อาการของโรคจะแบ่งออกเป็น 3 ระยะ

• ระยะแรกจะมีอาการของทางเดินอาหาร หลังจากรับประทานเนื้อหมูดิบที่มีซิสต์อยู่ประมาณ 24 ชั่วโมง จะเกิดอาการปวดท้อง คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเดิน อาการจะเป็นอยู่ประมาณ 5 วันก็จะค่อย ๆ หายไปเอง
• ระยะที่สองจะมีอาการทางกล้ามเนื้อ โดยเริ่มประมาณวันที่ 7 หลังรับประทานซิสต์ ผู้ป่วยจะมีไข้สูง ปวดตามกล้ามเนื้อมากจนไม่อยากขยับตัว หายใจลำบาก อาจมีผื่นแดงขึ้นตามผิวหนัง เคี้ยว กลืน และพูดลำบาก อาการจะเป็นอยู่ 1-2 สัปดาห์ จำนวนอีโอซิโนฟิลในเลือดในระยะนี้จะขึ้นสูงมาก อาจถึงร้อยละ 90 บางรายที่ตัวอ่อนไชเข้าปอด หัวใจ หรือสมอง อาการจะรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้
• ระยะที่สามตัวอ่อนจะกลายเป็นซิสต์ อาการต่าง ๆ จะค่อย ๆ ดีขึ้น แต่ซิสต์จะยังคงอยู่ในกล้ามเนื้อต่อไป ซิสต์ที่ตายแล้วจะมีหินปูนมาจับ สามารถเห็นได้ในภาพเอ็กซเรย์

การวินิจฉัย

ต้องอาศัยประวัติ ลำดับอาการของโรค การตรวจเลือดดูระดับของอีโอซิโนฟิล และการตรวจทางซีโรโลยี่มาประกอบ การวินิจฉัยตัวพยาธิแน่นอนต้องทำการตัดชิ้นเนื้อจากกล้ามเนื้อน่องไปตรวจหาตัวอ่อน

การรักษา

ในระยะแรกที่มีอาการท้องเดิน หากสงสัยว่าอาจเป็นจากพยาธิตัวกลมในเนื้อสัตว์ดิบ ๆ ควรรับประทานยา Mebendazole 5 มก./กก./วัน เป็นเวลา 3 วันไปก่อน เพื่อฆ่าพยาธิที่อยู่ในลำไส้

ผู้ป่วยที่มีอาการไข้สูง ปวดกล้ามเนื้อหลังมีอาการท้องเดินประมาณหนึ่งสัปดาห์ควรเข้ารักษาในโรงพยาบาลทุกราย เพราะต้องเฝ้าระวังภาวะหัวใจล้มเหลวและการหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน

การป้องกัน

วิธีป้องกันโรคนี้ด้วยตนเองทำได้ง่าย ๆ โดยรับประทานเนื้อสัตว์ที่ปรุงสุกเสมอ