อาการของโรคติดเชื้อ

โรคติดเชื้อส่วนใหญ่จะมีระยะฟักตัว หมายถึงช่วงเวลาตั้งแต่ได้รับเชื้อจนเริ่มแสดงอาการ ซึ่งอาจสั้นหรือยาวไม่เท่ากันในแต่ละโรคและแต่ละบุคคล อาการที่มักพบมีทั้งอาการทั่วไป เช่น ไข้ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยเนื้อตัว และอาการเฉพาะตามระบบที่ติดเชื้อ ในระยะแรก หากผู้ป่วยไม่มีปัจจัยเสี่ยง เช่น อายุที่มาก ภูมิคุ้มกันอ่อนแอ หรือมีโรคประจำตัว การพักผ่อนให้เพียงพอและปล่อยให้ร่างกายจัดการเองตามกลไกธรรมชาติมักเพียงพอ และอาการมักทุเลาภายในไม่กี่วัน

ควรพบแพทย์เมื่อไรดี

สัญญาณที่ควรไปพบแพทย์ ได้แก่

• มีไข้เกือบตลอดวันติดต่อกันนานเกิน 48 ชั่วโมง หรือมีไข้เป็น ๆ หาย ๆ เกินกว่า 1 สัปดาห์
• มีไข้ร่วมกับอาการอื่นที่รุนแรง เช่น ปวดท้องมาก, ปวดศีรษะมาก, ชัก, ไอจนเหนื่อย, เจ็บคอมากจนกลืนลำบาก, ปัสสวะแสบขัดและกลั้นไม่ได้, ปวดบวมแดงร้อนที่ผิวหนังหรือที่ข้อ, อ่อนแรงจนทำงานไม่ไหว เป็นต้น

ในการไปพบแพทย์ ควรเตรียมเล่าอาการอย่างละเอียดและเรียงลำดับเวลา เพื่อช่วยให้แพทย์วินิจฉัยได้แม่นยำ การวินิจฉัยโรคติดเชื้ออาศัยอาการจำเพาะของโรค ร่วมกับผลการตรวจเพิ่มเติมซึ่งมักแสดงออกมาช้ากว่าอาการ ในช่วง 2-3 วันแรกที่มีไข้ อาการและผลตรวจของหลายโรคอาจยังไม่แตกต่างกันชัดเจน การไปพบแพทย์ทันทีที่มีไข้ แพทย์จึงอาจให้เพียงการรักษาประคับประคองและนัดติดตาม รวมถึงแนะนำให้สังเกตอาการต่อไป ซึ่งบ่อยครั้งไข้ที่เกิดขึ้นอาจไม่ได้มีสาเหตุมาจากโรคติดเชื้อ อาจเป็นเพียงสัญญาณเตือนของร่างกายว่า เรากำลังหักโหมเกินไปนะ ควรที่จะพักได้แล้ว

อย่างไรก็ตาม การมีไข้ร่วมกับอาการอื่นที่รุนแรง ก็เป็นสัญญาณบอกเราอีกเหมือนกันว่า ร่างกายกำลังเอาไม่อยู่แล้วนะ ควรที่จะไปพบแพทย์เพื่อขอความช่วยเหลือทันที ไม่ต้องรอให้เกินระยะเวลาที่แนะนำไปในเบื้องต้น

ไข้ในเด็กและผู้สูงอายุ

เด็กเมื่อเกิดการติดเชื้อ ร่างกายมักตอบสนองด้วยไข้สูงอย่างรวดเร็ว บางครั้งแม้เช็ดตัวหรือให้ยาลดไข้แล้วไข้ก็ยังไม่ลด ผู้ปกครองควรพิจารณาอาการโดยรวมของเด็กเป็นหลัก หากเด็กซึม ไม่เล่นเหมือนปกติ หรือหายใจเร็วผิดปกติ ควรรีบพาไปพบแพทย์ ในทางตรงกันข้าม หากเด็กยังเล่นได้ กินได้ อาการไม่รุนแรง แสดงว่าร่างกายยังแข็งแรงพอที่จะจัดการได้เอง

สำหรับทารกอายุน้อยกว่า 1 เดือน หรือทารกคลอดก่อนกำหนดที่อายุต่ำกว่า 2 เดือน ระบบภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์ การติดเชื้อมักรุนแรงและอาจลุกลามได้ง่าย คุณแม่ควรรีบพาไปพบแพทย์ทันทีที่มีอาการผิดปกติ เด็กเล็กอายุต่ำกว่า 5 ปีมักมีโอกาสชักเมื่อมีไข้สูง ดังนั้นหากลูกเริ่มมีไข้ ควรเช็ดตัวด้วยน้ำอุ่นเป็นสิ่งแรกเสมอ ก่อนที่จะให้ยาลดไข้ การอยู่ข้าง ๆ และปลอบโยนลูกจะช่วยสร้างความมั่นคงทางใจให้เขาเมื่อโตขึ้น

ในผู้สูงอายุ กลับพบว่าปฏิกิริยาการมีไข้มักไม่ชัดเจน บางครั้งมีการติดเชื้อรุนแรงแต่แทบไม่มีไข้ หรือมีเพียงไข้ต่ำ ๆ ผู้ดูแลควรสังเกตอาการทั่วไป เช่น ความอ่อนแรง เบื่ออาหาร หายใจลำบาก หรือซึมผิดปกติ เพราะผู้สูงอายุอาจทรุดลงอย่างฉับพลัน การพาไปพบแพทย์ตั้งแต่เนิ่น ๆ จึงเป็นสิ่งที่ปลอดภัยและควรทำเสมอ

สิ่งที่ควรตระหนัก

แม้ปัจจุบันจะมียาปฏิชีวนะจำนวนมาก แต่อันตรายของโรคติดเชื้อ ไม่ได้อยู่เพียงแค่รักษาไม่ทันเวลา แต่กลับอยู่ที่การใช้ยารักษาเร็วเกินไป โดยไม่เปิดโอกาสให้ระบบภูมิคุ้มกันทำงานตามธรรมชาติ การใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็นอาจทำให้เชื้อโรคพัฒนาไปสู่ภาวะดื้อยา และก่อให้เกิดสายพันธุ์ใหม่ที่มีความรุนแรงมากขึ้น

สรุป

โรคติดเชื้อมีอาการตั้งแต่ระดับเล็กน้อยจนถึงรุนแรง ส่วนใหญ่สามารถหายเองได้หากร่างกายแข็งแรงและได้รับการพักผ่อนเพียงพอ อย่างไรก็ตาม หากมีไข้นานเกิน 2 วัน หรือมีอาการร่วมที่รุนแรง ควรรีบไปพบแพทย์โดยไม่ควรรอ เด็กเล็กและผู้สูงอายุเป็นกลุ่มที่ต้องดูแลใกล้ชิดเป็นพิเศษ เนื่องจากภูมิคุ้มกันยังไม่สมบูรณ์หรือเสื่อมถอยแล้ว สุดท้าย ควรใช้ยาปฏิชีวนะอย่างมีเหตุผลและตามคำแนะนำของแพทย์ เพื่อป้องกันปัญหาการดื้อยาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต