โรคหัวใจห้องบนเต้นรัว (Atrial fibrillation, AF)
โรคหัวใจห้องบนเต้นรัว หรือ AF เป็นภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะที่พบบ่อยที่สุด โดยเกิดจากการนำกระแสไฟฟ้าในหัวใจห้องบนผิดปกติ ทำให้หัวใจเต้นไม่สม่ำเสมอและเร็ว ภาวะนี้ไม่เพียงส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วย แต่ยังเพิ่มความเสี่ยงต่อภาวะหัวใจล้มเหลวและการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในสมอง (Stroke) อีกด้วย
AF พบได้บ่อยในผู้สูงอายุ โดยอัตราพบเพิ่มขึ้นตามอายุ พบได้ประมาณ 1–2% ของประชากรทั่วไป และมากกว่า 10% ในผู้ที่มีอายุเกิน 80 ปี นอกจากนี้ยังพบได้มากในผู้ที่มีโรคหัวใจและหลอดเลือด
สาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยง
- อายุที่มากขึ้น
- โรคหัวใจ เช่น โรคหลอดเลือดหัวใจ โรคลิ้นหัวใจผิดปกติ โรคหัวใจล้มเหลว
- ความดันโลหิตสูง
- โรคต่อมไทรอยด์ทำงานเกิน
- ภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ (Obstructive sleep apnea)
- การดื่มแอลกอฮอล์มากหรือเป็นครั้งคราว (Holiday heart syndrome)
- โรคอ้วน เบาหวาน และโรคไตเรื้อรัง
- พันธุกรรมและประวัติครอบครัว
อาการ
บางรายไม่มีอาการ แต่ตรวจพบโดยบังเอิญ อาการที่อาจพบ ได้แก่
- ใจสั่น หัวใจเต้นแรงหรือไม่สม่ำเสมอ
- เหนื่อยง่าย อ่อนเพลีย
- หายใจไม่อิ่ม หอบ โดยเฉพาะเวลาทำกิจกรรม
- เวียนศีรษะ หน้ามืด
การวินิจฉัย
การวินิจฉัย AF ทำโดยซักประวัติ ตรวจร่างกาย และตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (ECG) ซึ่งจะแสดงคลื่นหัวใจที่ไม่เป็นระเบียบและไม่มีคลื่น P ที่ชัดเจน ในบางรายอาจต้องติดเครื่องบันทึกคลื่นหัวใจ 24 ชั่วโมง (Holter monitor) หรือการตรวจคลื่นเสียงสะท้อนหัวใจ (Echocardiogram) เพื่อประเมินโครงสร้างและการทำงานของหัวใจ
การรักษา
- การควบคุมอัตราการเต้นหัวใจ (Rate control): ใช้ยาลดการเต้นของหัวใจ เช่น Beta-blockers, Calcium channel blockers, Digoxin
- การควบคุมจังหวะหัวใจ (Rhythm control): ใช้ยาต้านการเต้นผิดจังหวะ (Antiarrhythmic drugs) หรือการช็อกไฟฟ้าหัวใจ (Cardioversion)
- การรักษาเพื่อป้องกันลิ่มเลือด: ให้ยาต้านการแข็งตัวของเลือด (Anticoagulants) เช่น Warfarin หรือ NOACs (Apixaban, Dabigatran, Rivaroxaban, Edoxaban)
- การรักษาด้วยหัตถการ: เช่น Catheter ablation เพื่อตัดวงจรไฟฟ้าที่ผิดปกติ หรือการฝังเครื่องกระตุ้นหัวใจ (Pacemaker) ในบางราย
พยากรณ์โรค
AF เป็นโรคเรื้อรังที่ไม่หายขาด แต่สามารถควบคุมได้ หากไม่ได้รับการรักษา ผู้ป่วยมีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดลิ่มเลือดอุดตันในสมอง (Stroke) และหัวใจล้มเหลว อย่างไรก็ตาม หากได้รับการรักษาที่เหมาะสม ผู้ป่วยสามารถมีคุณภาพชีวิตที่ดีและลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนได้
การป้องกัน
- ควบคุมความดันโลหิต เบาหวาน และไขมันในเลือด
- หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่
- ออกกำลังกายอย่างเหมาะสมและสม่ำเสมอ
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์
- รักษาภาวะหยุดหายใจขณะนอนหลับ
- ตรวจสุขภาพหัวใจเป็นประจำ โดยเฉพาะผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง
สรุป
โรคหัวใจห้องบนเต้นรัว (Atrial fibrillation) เป็นภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะที่พบบ่อย โดยเฉพาะในผู้สูงอายุและผู้ที่มีโรคหัวใจ อาการสำคัญคือใจสั่น เหนื่อยง่าย และหายใจไม่อิ่ม การวินิจฉัยทำโดยตรวจ ECG และอาจใช้การตรวจเพิ่มเติม การรักษามีทั้งการควบคุมอัตราการเต้นและการควบคุมจังหวะ รวมถึงการให้ยาละลายลิ่มเลือดเพื่อป้องกัน Stroke แม้โรคนี้ไม่หายขาด แต่การรักษาและการปรับพฤติกรรมสามารถช่วยควบคุมอาการ ลดความเสี่ยงภาวะแทรกซ้อน และทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้