เนื้องอกไม่ร้ายที่ปอด (Benign lung tumors)
เป็นกลุ่มของเนื้องอกที่มีลักษณะการเจริญเติบโตช้า ไม่แพร่กระจาย และโดยทั่วไปไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต ต่างจากเนื้องอกร้าย (มะเร็ง) ที่มีแนวโน้มลุกลามและแพร่ไปยังอวัยวะอื่น อย่างไรก็ตาม เนื้องอกไม่ร้ายก็อาจทำให้เกิดอาการหรือความผิดปกติในร่างกายได้ หากมีขนาดใหญ่หรืออยู่ในตำแหน่งที่กดเบียดอวัยวะสำคัญ
ชนิดของเนื้องอกไม่ร้ายที่ปอดที่พบได้บ่อย ได้แก่:
Hamartoma
เป็นเนื้องอกไม่ร้ายที่พบบ่อยที่สุดในปอด มีลักษณะเป็นก้อนเนื้อที่ประกอบด้วยเนื้อเยื่อหลายชนิดปนกัน เช่น กระดูกอ่อน ไขมัน และเนื้อเยื่อเส้นใย มักพบในผู้ใหญ่เพศชายมากกว่าเพศหญิง และมักตรวจพบโดยบังเอิญจากภาพรังสีทรวงอก ก้อนมักมีแคลเซียมหรือไขมันในตัว ทำให้แยกจากมะเร็งได้ง่าย หากไม่มีอาการ มักไม่จำเป็นต้องรักษา แต่หากก้อนโตหรือก่ออาการอาจพิจารณาตัดออก
Bronchial Adenoma
ถึงแม้ชื่อจะลงท้ายด้วย "adenoma" ซึ่งเป็นเนื้องอกไม่ร้าย แต่กลุ่มนี้บางครั้งอาจมีศักยภาพในการลุกลามได้ โดยรวมแล้วจัดอยู่ในกลุ่ม low-grade malignancy ประกอบด้วยชนิดย่อย เช่น carcinoid tumor และ mucoepidermoid carcinoma มักเกิดในเยื่อบุของหลอดลม ผู้ป่วยอาจมีอาการไอเรื้อรัง มีเสมหะ หรือมีเลือดปน จำเป็นต้องผ่าตัดออกเนื่องจากมีความเสี่ยงต่อการอุดกั้นทางเดินหายใจหรือเปลี่ยนเป็นมะเร็งได้
Chondroma
เป็นเนื้องอกที่เกิดจากกระดูกอ่อน พบได้ไม่บ่อยในปอด มักเป็นก้อนเดี่ยวที่เติบโตช้า บางครั้งอาจเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มโรคที่เรียกว่า Carney’s triad (ซึ่งรวมเนื้องอกที่กระเพาะอาหารและต่อมหมวกไตด้วย) การรักษามักใช้การผ่าตัดหากก้อนโตหรือมีอาการ
Fibroma
เป็นเนื้องอกของเนื้อเยื่อเกี่ยวพันที่พบได้น้อยในปอด ส่วนใหญ่ไม่มีอาการ และมักตรวจพบโดยบังเอิญจากภาพถ่ายรังสี หากก้อนมีขนาดใหญ่หรือก่อปัญหาทางระบบหายใจ ก็อาจพิจารณาผ่าตัดออก
Lipoma
ไลโปมาเป็นเนื้องอกไขมันที่เติบโตช้าและไม่ร้ายแรง สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในหลอดลมหรือในเนื้อปอด หากอยู่ในหลอดลมอาจทำให้เกิดอาการอุดกั้น เช่น หายใจมีเสียงหวีด หรือไอเรื้อรัง ในกรณีที่ก่ออาการ อาจต้องตัดออกผ่านทางกล้องหลอดลมหรือการผ่าตัด
Sclerosing Hemangioma
แม้ชื่อจะฟังดูเป็นหลอดเลือดผิดปกติ แต่จริง ๆ แล้วเป็นเนื้องอกเยื่อบุปอดที่เติบโตช้า มักพบในเพศหญิงวัยกลางคน สามารถมีได้หลายก้อนในปอด และอาจมีเลือดออกในปอดร่วมด้วย โดยทั่วไปเป็นเนื้องอกไม่ร้าย แต่จำเป็นต้องวินิจฉัยแยกจากเนื้องอกร้าย การรักษามักใช้การผ่าตัดหากก้อนโตหรือก่ออาการ
เนื้องอกไม่ร้ายที่ปอดอื่น ๆ
- Leiomyoma: เนื้องอกของกล้ามเนื้อเรียบ พบได้น้อย มักเกิดในหลอดลมหรือเยื่อหุ้มปอด
- Papilloma: เนื้องอกของเยื่อบุผิว มักเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อ HPV มีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้
- Myxoma: พบได้ยากมากในปอด มักไม่มีอาการ
- Teratoma: เนื้องอกที่ประกอบด้วยเนื้อเยื่อหลายชนิด มักพบในช่องอกส่วนกลางมากกว่าตัวเนื้อปอด
3. สรุป
เนื้องอกไม่ร้ายในปอดแม้จะไม่ใช่มะเร็ง แต่ก็ไม่ควรมองข้าม เพราะบางชนิดอาจก่ออาการรุนแรง หรือมีศักยภาพในการเปลี่ยนเป็นมะเร็งได้ การวินิจฉัยที่แม่นยำจึงมีความสำคัญ โดยอาศัยการตรวจภาพถ่ายทางรังสี ร่วมกับการตรวจชิ้นเนื้อในบางกรณี หากเนื้องอกไม่ร้ายมีขนาดเล็กและไม่ก่ออาการ มักสามารถติดตามอาการได้โดยไม่ต้องรักษาทันที แต่หากมีอาการหรือมีลักษณะที่น่าสงสัย ควรปรึกษาแพทย์เพื่อพิจารณาทางเลือกในการรักษาอย่างเหมาะสม