เอกซเรย์กระดูกสันหลังส่วนเอว (Lumbar spine x-ray)

เอกซเรย์กระดูกสันหลังส่วนเอว (L-spine) เป็นการคัดกรองเบื้องต้นสำหรับภาวะเหล่านี้

  • กระดูกสันหลังหักจากอุบัติเหตุ
  • ติดเชื้อที่กระดูกสันหลัง
  • ปวดหลังเรื้อรัง หรือปวดมากจนลุกไม่ได้
  • ปวด ชา หรืออ่อนแรง ของขาหรือมือข้างใดข้างหนึ่ง
  • ประเมินความรุนแรงของภาวะหลังค่อม หรือหลังคดผิดรูป
  • สงสัยภาวะกระดูกสันหลังเสื่อมทับเส้นประสาท
  • สงสัยภาวะหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท
  • สงสัยมะเร็งลุกลามไปกระดูกสันหลัง
  • สงสัยภาวะกระดูกบางหรือพรุน

ภาพเอกซเรย์ของกระดูกสันหลังส่วนเอวจะรวม T11-12 ของกระดูกสันหลังส่วนอก และ SI joints ของกระดูกกระเบนเหน็บด้วย ทำให้เห็นรอยโรคที่พบบ่อยในบริเวณนี้ได้ทั้งหมด ท่ามาตรฐานของการเอกซเรย์มี 2 ท่า คือ AP (ด้านหน้า) และ Lateral (ด้านข้าง) ดังรูปข้างล่าง

อย่างไรก็ตาม รอยโรคของคนไข้อาจอยู่ที่หลังส่วนบน บางครั้งแพทย์จะสั่งเอกซเรย์กระดูกสันหลังส่วนเอวร่วมกับกระดูกสันหลังส่วนอก (TL-spine) เพื่อจะดูแนวของกระดูกสันหลังทั้งหมด แล้วถ่ายโฟกัสตรงข้อที่มีปัญหาทีหลัง หรือบางครั้งผู้ป่วยปวดหลังส่วนล่าง เดินลำบาก แพทย์อาจสั่งเอกซเรย์กระดูกสันหลังส่วนเอวร่วมกับกระดูกกระเบนเหน็บ (LS-spine) ซึ่งจะเห็นไปถึงก้นกบ กระดูกเชิงกราน (Pelvis) และบางส่วนข้อสะโพกทั้งสองข้าง ดังรูปข้างล่าง

ความผิดปกติที่อาจพบก็คล้ายกับเอกซเรย์กระดูกสันหลังส่วนอก คือถ้าเป็นจากอุบัติเหตุก็อาจพบกระดูกสันหลังหัก ถ้าเป็นจากความเสื่อมก็อาจพบกระดูกงอก หมอนรองกระดูกแบน กระดูกยุบ โก่ง คด แต่ที่ต่างไปจากกระดูกสันหลังส่วนคอคือ บริเวณนี้มีการติดเชื้อและมะเร็งแพร่กระจายได้บ่อยกว่า การดูมะเร็งแพร่กระจายต้องนับ "ตาและจมูกนกฮูก" ให้ครบทุกข้อ หากมีข้อใดหายไป (Winking owl sign) แสดงว่ามีมะเร็งแพร่กระจายมาที่กระดูกสันหลังข้อนั้น

ส่วนการติดเชื้อของกระดูกต้องอาศัยอาการอย่างอื่น เช่น มีไข้ เม็ดเลือดขาวในเลือดสูง ปวดบวม กดเจ็บ แต่ส่วนใหญ่ต้องส่งตรวจ MRI เพิ่ม

ท่า Oblique view เป็นอีกท่าหนึ่งที่ช่วยประเมินกระดูกหักของข้อ Pars interarticularis จากความเสื่อมของข้อ (Spondylolysis) รูป A

ท่า Lateral Extension (แอ่นพุง) ก็จะช่วยให้เห็นกระดูกเคลื่อนออกจากแนวรับน้ำหนัก (Spondylolisthesis) รูป B

นอกจากนั้น เอกซเรย์กระดูก TL-spine อาจเห็นลักษณะกระดูกตรงเหมือนลำไม้ไผ่ (Bamboo spine) ของโรค Ankylosing spondylitis และเอกซเรย์ Lateral L-spine ก็อาจเห็นลักษณะของกระดูกกว้าง, cortex หนา, trabeculae หยาบ ของโรค Paget's disease (รูป C) ได้

บรรณานุกรม

  1. Tessa Davis. 2019. "Thoracolumbar Spine X-rays." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Don't Forget the Bubbles. (14 เมษายน 2564).
  2. "A Review on Reading Lumbar X-rays." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา The Sports Medicine Review. (14 เมษายน 2564).
  3. Graham Lloyd-Jones. 2019. "Trauma X-ray - Axial skeleton Thoracolumbar spine - Normal anatomy." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Radiology Master Class. (14 เมษายน 2564).
  4. "The Thoracolumbar Spine." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Norwich Image Interpretation Course. (14 เมษายน 2564).