ปริมาณธาตุเหล็กสำรอง (Ferritin)

เป็นการตรวจเพื่อ

1. วินิจฉัยภาวะขาดธาตุเหล็กก่อนที่จะเกิดโลหิตจาง
2. วินิจฉัยภาวะ Hemochromatosis (มีธาตุเหล็กมากเกินไป)
3. ติดตามผลการรักษาภาวะขาดธาตุเหล็กหลังให้ธาตุเหล็กชดเชย หรือภาวะธาตุเหล็กเกินหลังให้ยาขับธาตุเหล็ก

ปกติธาตุเหล็กส่วนเกินจะถูกเก็บไว้ในเนื้อเยื่อของร่างกาย เช่น ตับ ม้าม ไขกระดูก แมคโครฟาจ และประมาณ 10-30% จะถูกเก็บไว้กับโปรตีน ferritin ในเลือด เพื่อให้ง่ายต่อการนำกลับมาใช้ โดยแค่ปล่อยจาก ferritin มาจับกับ transferrin

ในยามที่ร่างกายขาดเหล็ก serum ferritin จะลดลงก่อน % transferrin saturation และก่อนที่จะเกิดภาวะโลหิตจาง แต่ในยามที่ร่างกายมีเหล็กเกิน % saturation จะเพิ่มขึ้นก่อน ดังนั้นจึงนิยมส่งตรวจ Ferritin เมื่อสงสัยภาวะขาดธาตุเหล็ก และส่งหา % saturation เมื่อสงสัยภาวะเหล็กเกิน

Serum ferritin มีข้อจำกัดในการประเมินการขาดธาตุเหล็กถ้ามีโรคเรื้อรัง เช่น ตับอักเสบ มะเร็ง โรคหัวใจขาดเลือด ผู้ปลูกถ่ายอวัยวะ โรคข้ออักเสบเรื้อรัง โรคทางภูมิคุ้มกัน ไทรอยด์เป็นพิษ ผู้ที่ติดสุรา ภาวะเหล่านี้จะทำให้ ferritin สูงขึ้นประมาณ 100 ng/mL หรือ μg/L จึงต้องส่งตรวจ % saturation ด้วยประกอบกัน

ในยามที่สงสัยภาวะธาตุเหล็กเกิน % saturation ขึ้นเร็วช่วงแรก จากนั้นจะขึ้นช้าลง จึงบอกความรุนแรงไม่ได้ เหล็กส่วนเกินจะล้นไปที่ ferritin ซึ่งอาจสูงได้ถึง 2,000 ng/mL จึงควรตรวจระดับ ferritin ด้วยประกอบกัน

บรรณานุกรม

1. Evan M. Braunstein. 2020. "Iron Deficiency Anemia." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Merck Manual. (14 กันยายน 2563).
2. "Interpreting Iron Studies." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา LearnHaem. (14 กันยายน 2563).
3. Frank Firkin and Bryan Rush. 1997. "Interpretation of biochemical tests for iron deficiency: diagnostic difficulties related to limitations of individual tests." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา nps.org.au (25 กันยายน 2563).
4. Bishnu Prasad. 2019. "Ferritin." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Medscape (26 กันยายน 2563).
5. "Ferritin test." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Mayo Clinic (14 กันยายน 2563).
6. "Ferritin." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Wikipedia (14 กันยายน 2563).
7. Andrea Duchini. 2017. "Hemochromatosis Workup." [ระบบออนไลน์]. แหล่งที่มา Medscape (26 กันยายน 2563).